Energia bez awarii. Zobacz najlepsze unijne projekty

Instytucją wdrażającą działanie 7.1 "Rozwój inteligentnych systemów magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii" jest Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy. Wśród dofinansowanych projektów są przede wszystkim budowy lub przebudowy sieci przesyłowych i dystrybucyjnych zarówno gazowych, jak i elektrycznych. Co ważne, realizowane projekty wykorzystują technologię smart, są dopasowane do potrzeb lokalnych społeczności i specyfiki regionu oraz zapotrzebowania działających na danym terenie firm i przedsiębiorstw. W dziedzinie dystrybucji energii elektrycznej łącznie dofinansowano lub planowane jest dofinansowanie (nie wszystkie projekty zostały jeszcze ukończone) 23 projekty, na kwotę 324,4 mln zł. W efekcie zrealizowania wszystkich tych inwestycji powstanie 50,45 km linii dystrybucyjnych 110 kV oraz zostanie wybudowanych lub zmodernizowanych 38 stacji elektroenergetycznych. Przyjrzyjmy się dwóm z nich.

Dystrybucja energii dla mieszkańców i wczasowiczów

Strefa nadmorska ma swoją specyfikę dotyczącą zużycia prądu. W sezonie letnim, z powodu napływu turystów i wczasowiczów, liczba ludności rośnie nawet 4-krotnie, a co za tym idzie, rośnie także gwałtownie zapotrzebowanie na energie elektryczną. Turyści wybierają coraz nowocześniejszą, naszpikowaną elektronicznymi udogodnieniami bazę noclegową, uzbrojoną w technologię smart czy chociażby klimatyzatory. Rośnie też liczba elektrycznych samochodów i ogólnodostępnych punktów ich ładowania. Stąd konieczność, by nadmorską sieć elektroenergetyczną dopasować do potrzeb przebywających tam w sezonie letnim turystów i w sezonie zimowym mieszkańcom. Jak to zrobić? Rozbudowując i unowocześniając istniejące stacje oraz planując rozbudowę sieci elektroenergetycznej. Takim modernizacjom, dzięki dofinansowaniu z UE, poddano m.in. sieć elektroenergetyczną na Mierzei Wiślanej i w północnej części Żuław.

Podwoić parametry stacji

W pierwszym etapie unowocześniono stację elektroenergetyczną110 kV/15 kV w Kątach Rybackich. To Główny Punkt Zasilania obszaru pasa nadmorskiego obejmującego gminy Stegna, Sztutowo oraz miasto Krynicę Morską, który do czasu przebudowy dysponował jednym transformatorem 110 kV/15 kV o mocy 16 MVA.

Dzięki modernizacji w stacji w Kątach Rybackich zdemontowano istniejącą rozdzielnię110 kV, zbudowano nowe fundamenty i konstrukcje wsporcze oraz powiększono stację. Obiekt wyposażono w dodatkowy transformator 110 kV/15 kV. Takie parametry pozwolą zapewnić odpowiednią moc przesyłu podczas wakacyjnych miesięcy, gdy zapotrzebowanie na prąd gwałtownie rośnie. Co istotne, dodatkowy transformator zapewni także ciągłość dostaw, nawet w przypadku, gdy jedne z dostępnych w stacji urządzeń zostanie wyłączone.

Prąd przypłynie z różnych źródeł

Remont stacji elektroenergetycznej w Kątach Rybackich pozwolił na przygotowanie Głównego Punktu Zasilania (GPZ) do nowych wyzwań i zmian sieciowych. Nowa docelowa konfiguracja umożliwi jej przyłączenie do dodatkowej planowanej linii 110 kV. Niezbędnej na tym terenie, ponieważ do tej pory całą Mierzeję Wiślaną i Żuławy zasilała tylko jedna sieć energetyczna. W przypadku awarii nie było możliwości dostarczenia energii drogą alternatywną i wiele gmin pozostawało podczas nich bez zasilania. Dzięki realizacji projektu taka sytuacja już się nie powtórzy. Nowa linia przebiega przez 3 gminy: Nowy Dwór Gdański, Stegnę oraz Sztutowo, a nitka ze stacji w Nowym Dworze została połączona ze stacją w GPZ w Kątach Rybackich. Nowa, naszpikowana nowoczesną technologią infrastruktura i likwidacja słabego punktu, jakim z pewnością była pojedyncza sieć elektroenergetyczna, zapewnia stabilność zasilania na terenie, bez względu na porę roku i rosnące wakacyjne potrzeby turystów.

Przebudowa GPZ w Kątach Rybackich kosztowała 7,3 mln zł, z czego 5,2 mln zł stanowiła dotacja z programu Infrastruktura i Środowisko, której wydatkowanie i realizację nadzorował Instytut Nafty i Gazu.

Nowa energia w centrum Poznania

W 1904 r. sprzedano w Poznaniu jedynie 600MWh energii elektrycznej. Teraz stolica województwa wielkopolskiego zużywa rocznie 22 450 GWh. Dla pół miliona mieszkańców tysiące kilometrów sieci elektrycznych i stacji zasilających wymagają ścisłej kontroli i niezbędnej modernizacji, rozbudowy i unowocześnienia. Jednym z realizowanych właśnie projektów jest budowa nowej stacji elektroenergetycznej o nazwie Towarowa. Inwestycja otrzymała dofinansowanie z Unii Europejskiej i programu Infrastruktura i Środowisko na poziomie 25 mln zł.

Główny Punkt Zasilania Towarowa powstaje na terenach zwanych w Poznaniu Wolnymi Torami. To poprzemysłowa, zaniedbana przestrzeń o rozmiarze 117 ha, położona między dwoma historycznymi dzielnicami Poznania: Wildą i Łazarzem. Plany zagospodarowania przestrzennego tych terenów obejmują budowę śródmiejskiej, nowoczesnej dzielnicy mieszkaniowo-usługowej z zieloną kładką łączącą obie strony Poznania ponad przecinającymi miasto torami kolejowymi. Przestrzeń do życia ma być przyjazna, ekonomiczna, nowoczesna i bezawaryjna. Powstająca właśnie stacja elektroenergetyczna Towarowa ma zasilać centrum Poznania oraz znajdujące się w pobliżu tereny inwestycyjne. Zaprojektowano ją na najwyższym poziomie, stacja będzie wyposażona w inteligentne technologie, m.in. monitoring oraz pomiar obciążenia sieci w czasie rzeczywistym wraz z wizualizacją, automatyczną identyfikację błędów i rekonfigurację sieci, które pozwolą zoptymalizować jej funkcjonowanie. Ścisłemu monitoringowi i ocenie stanu zużycia podlegać będą także wszystkie urządzenia stacji.

Stacja uszyta na miarę dużych potrzeb

A będzie ich niemało. GPZ Towarowa będzie wyposażona w pięciopolową, wnętrzową rozdzielnicę 110 kVoraz czterosekcyjną rozdzielnię 15 kV. Wewnątrz znajdą się dwa stanowiska dla transformatorów wysokiego napięcia na średnie wraz z transformatorami. Ze stacji poprowadzone zostaną linie kablowe średniego napięcia wiążące Główny Punkt Zasilania Towarowa z istniejącą siecią elektroenergetyczną. Będzie to trzeci obiekt z wnętrzową rozdzielnicą 110 kV GIS (izolacja gazowa) w stolicy Wielkopolski.

– Inwestycja w tej części Poznania zapewni wysoki poziom bezpieczeństwa dostaw dla odbiorców – obecnych i przyszłych mieszkańców rejonu Wolnych Torów oraz okolic. Przyczyni się również do poprawy bezpieczeństwa i efektywności działania systemu elektroenergetycznego miasta. Zminimalizuje także ryzyko wystąpienia awarii w sieci elektroenergetycznej, ale przede wszystkim da szanse na nowe zagospodarowanie i rozbudowę tego terenu – mówi Agnieszka Gosławska, dyrektor Zakładu Rozwoju i Inwestycji w Oddziale Dystrybucji Poznań Enei Operator, który realizuje ten projekt.

Nie tylko Wolne Tory

Nowoczesna stacja została zaprojektowana w porozumieniu z Miastem Poznań i Miejskim Konserwatorem Budynków. Jej bryła doskonale wpisuje się w śródmiejską, historyczną zabudowę tych terenów, idealnie wpasuje się także w planowaną zabudowę Wolnych Torów, nie powodując architektonicznych zgrzytów estetycznych. Koszt tej inwestycji to 35 mln zł. Zakończenie wszystkich prac i oddanie obiektu GPZ Towarowa do użytkowania planowane jest już wkrótce.

Co istotne, GPZ Towarowa jest częścią większego projektu realizowanego w Poznaniu. Dzięki programowi #Poznań2030 zmodernizowano dotąd rozdzielnię średniego napięcia w Głównym Punkcie Zasilania (GPZ) Cytadela, przebudowano stację GPZ Poznań-Główna, uruchomiono specjalistyczny moduł FDIR, który automatycznie lokalizuje uszkodzenia sieci. Wymieniono też kable elektroenergetyczne między innymi w ciągu ulicy Wierzbięcice. Wkrótce rozpoczną się prace w centrum Poznania związane z budową linii kablowych 110 kV Garbary-Cytadela, Garbary-EC Karolin, a wraz z nimi budowa GPZ Garbary. Ten projekt został dofinansowany kwotą prawie 11,5 mln zł z programu Infrastruktura i Środowisko.

Z Funduszami Europejskimi do celu

Nowoczesne inwestycje muszą być smart. Inteligentne wykorzystanie infrastruktury, dopasowanie do potrzeb i oczekiwań użytkowników, razem z nimi projektowane i zarządzane stają się przyszłością, także w zakresie produkcji i dystrybucji energii elektrycznej. Rosnące ceny energii wymagają montażu najnowocześniejszych rozwiązań, pozwalających na ekonomiczne i inteligentne wykorzystanie zasobów, sprzętu i sieci. By to zrobić, konieczne są duże inwestycje finansowe. Te gwarantuje m.in. finansowany z UE program Infrastruktura i Środowisko..

To niezwykle istotne, zwłaszcza że zapotrzebowanie na energię elektryczną rośnie z roku na rok. Wolumen krajowej produkcji energii elektrycznej brutto w 2021 r. był wyższy o 14 proc. od roku 2022 i wynosił 173 583 GWh. O 5,4 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim wzrosło także krajowe zużycie energii elektrycznej brutto, do poziomu 174 402 GWh. Dodatkowo to duże miasta zużywają 70–80 proc. całej wyprodukowanej energii. Tylko inwestując w nowoczesne technologie i odnawialne źródła energii, będziemy w stanie te potrzeby zaspokoić. To zaś najlepsza zachęta, by sięgnąć po unijne wsparcie.

Artykuł jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Pomocy Technicznej Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020